- Сўнгги 8 йилда ёш тадбиркорлар сони 3 баравар ошгани, ишсизлик эса 2 баравар камайгани шу сиёсатнинг самарасидир.
Бу Ўзбекистондаги ишсизлик даражаси ҳақида президент Шавкат Мирзиëев 2025 йил 30 июнь ëшлар вакиллари билан учрашувда келтирган рақамлар.
Айни пайтда¸расмий статистика хорижга иш излаб кетаëтганлар сони ҳам¸ хориждан Ўзбекистонга юборилаëтган муҳожир пули миқдори ҳам ошганини кўрсатади.
Расмий маълумотга кўра¸ 2024 йили 6,2 миллион ўзбекистонлик хорижга чиққан ва бу 2023 йилга нисбатан қарийб 30 фоизга кўпдир. Уларнинг айнан қанчаси меҳнат муҳожиратига чиққани аниқ эмас.
Шунингдек, меҳнат муҳожирларидан келган пул ўтказмалари ҳам 2024 йили 30 фоизга ошиб, ўтган йили қарийб 15 миллиард долларга етган. 2025 йилги Ўзбекистон давлат бюджетининг даромадлар қисми 35.9 миллиардга тенг.
Бу ўзбекистонлик муҳожир мамлакатга юбораëтган маблағ давлат бюджетининг қарийб ярмига яқинлашиб қолди¸ демакдир.
Жаҳон банкига кўра¸ муҳожирларнинг пул ўтказмалари бўлмаганида, Ўзбекистонда қашшоқлик даражаси 2025 йилда 9,6 фоиз эмас, балки 16,8 фоизга етган бўларди.
Айни пайтда¸ ўзбекистонликлар меҳнат муҳожилигига кетаëтган давлатлар харитаси ўзгарган.
Мавзуга алоқадор Уйидан қочиб умид қувганлар: Қочқин ва муҳожирлар қисматиГарчи Украинага қарши урушаëтган Россияга ишлашга кетувчилар сони аввалги йилларга нисбатан камайган бўлса ҳам¸ Россия меҳнат бозори ҳамон ўзбекистонликлар учун асосий ҳудуд бўлиб қолмоқда.
Жаҳон банки жорий йил март ойида тақдим этган тадқиқотга кўра¸ хорижда ишлаëтганлар ўзбекистонликларнинг 57 фоизи ҳамон Россияда.
Иккинчи ўринга қўйилган Қозоғистонда ўзбек меҳнат муҳожирларининг 15 фоизи¸ Россия бомбалаëтган Украинада эса 10 фоизи ишламоқда.
Ўн йиллардан бери аксар ўзбекистонлик боришни истаган Америка йўли Трампнинг муҳожирларга қарши кескин сиëсати ортидан ëпилди. Расмий Тошкент биринчилардан бўлиб Трамп маъмурияти билан ўз нолегал муҳожирларини қайтариб олишга келишди.
Бундай вазиятда ўзбекистонликлар орзуси олис Америкадан¸ яқинроқ Европага томон йўналди.
Расмий статистикага кўра¸ Европа Иттифоқи мамлакатларига ишга келувчилар сони ошиб бормоқда.
Шенген визасига оид статистика портали жорий ҳафта чиқарган ҳисоботга кўра ¸ ўтган йили Шенген визаси олиш учун 58 691 та ариза топширилган ва бу 2023 йилга нисбатан 26.2 фоизга кўпдир.
Бу ишлаш¸ ўқиш¸ дам олиш ëки хизмат сафари учун топширилган аризаларнинг жами сони. Ўзбекистонликлар дунë бўйлаб шенген визаси олиш учун мурожаат қилаëтганлар рўйхатининг 35 поғонасига кўтарилган.
АҚШ орзусини Трампга бой берган ўзбекистонликлар учун Германия янги Америкага айланган – 2024 йили Шенген давлатлари орасида энг кўп - 19 329 ариза Германияга кетиш учун топширилган. Улардан аксарияти қондирилган ва фақат 3 804 аризага рад жавоби берилган.
2024 йилга қадар Европа Иттифоқи¸ хусусан¸ Шенген зонасига кириш эшиги Польша визаси орқали очилар эди.
Аммо 2024 йилга келиб¸ Польша ўзбекистонликлар аризага энг кўп рад жавоби берган давлатлардан бирига айланган. Польша консулхонасига Шенген визаси учун ариза берганларнинг қарийб 70 фоизи рад жавоби олган. Бунга мамлакатда "виза учун пул" схемасининг фош бўлгани ортидан бошланган сиëсий можаро ва қоидаларнинг кескинлашуви сабаб бўлди.
Шенген визасига оид статистика портали жорий ҳафта чиқарган ҳисоботга кўра¸ ўзбеклар шенген ҳудудига киришнинг янги дарчасини топган. Бу - Болгария.
Ҳисоботда ëзилишича¸ 2024 йили Болгария Ўзбекистон фуқаролари учун энг осон виза олиш мумкин давлатга айланган.
Бунинг сабаби оддий. 2024 йил баҳорида Болгария қисман¸ 2025 йил январидан эса тўлиқ Шенген ҳудудига кирди. Болгария консуллиги берган шенген визаси орқали Шенген келишувига қўшилган қолган 29 давлатга ҳам паспорт текширувисиз ўтиш мумкин.
2024-2025 йилларда Тошкент ҳукумати Германия¸ Италия¸ Словения¸ Венгрия¸ Польша ва Болгария каби давлатлар билан малакали ишчиларни легал тарзда юбориш ва тайёрлашга қаратилган ҳамкорлик бошлади.
Аммо ҳукумат тизимлари орқали Европадан иш топишнинг бюрократик тўсиқларга бойлиги¸ жараëннинг коррупциялашгани аксар ўзбекистонликларни бундай хизмат таклиф қилаëтган хусусий ширкатлар мижозига айлантирмоқда.
Браузерингиз HTML5 ни қўллаб- қувватламайди
АҚШдаги ўзбекларга нима бўлади?
Ижтимоий тармоқлар¸ хусусан¸ Телеграм каналларида ўзбекистонликларни Европага ишга жойлаш¸ уларга шенген визаси олиб беришни таклиф қилаëтган гуруҳлар кўпайиб бормоқда.
“Европага марҳамат” шиори билан ишлаëтган бундай гуруҳлар меҳнат муҳожиратига кетиш орзусидагиларни ўз мижозига айлантириш учун рекламага зўр бермоқда.
Бундай хизматни таклиф қилаëтган шахс ва гуруҳларнинг аксари аноним тарзда ишламоқда. Уларнинг Европага ишга одам ëллаш учун рухсатномаси бор йўқлиги ҳам номаълум.
Айни пайтда Телеграмда бундай хизматларнинг аксарияти фирибгарлик экани¸ уч ойлик Шенген визаси билан ишлаш¸ айниқса¸ бошқа Шенген давлатида ишлаш мумкин эмаслиги ҳақидаги огоҳлантирувлар ҳам бор.
Нима қилиб бўлса ҳам Европага ишлашга кетиш истагида бўлганлар сонининг кескин ошиб бораëтгани Европа Иттифоқи давлатларига ишга ëллаш билан боғлиқ жиноий схемалар кўпайишига сабаб бўлмоқда.
Ўзбекистон Республикаси Бош прокуратураси ҳузуридаги Иқтисодий жиноятларга қарши курашиш департаментининг расмий Telegram-канали шундай гуруҳларнинг қўлга олинганига оид хабарларга бой.
Хусусан¸ бу каналда 2024-2025 йилларда виза билан боғлиқ ўнлаб жиноий иш очилгани хабар қилинган.